օտար հայելու նույնն ու հակառակը՝ գիշեր

անկախ քեզանից, կախված արևմտյան գաղութային, գաղութարար (ով երբեք դու չես եղել) մտածելակերպից, համարել ես գաղութացած տարածքը հին ու փոշոտ, միտքը նույնպես, հին երկու/կիսված իմաստով․ մեկը՝ հետամնաց իր նոր ու փայլուն օբյեկտ չլինելով, մեկը՝ հետաքրքիր իր խավար հնությամբ։

ինքդ քո մարմինը որոնեցիր որ չկորես տրամադրելի ժամանակի մեջ, ժամանակ գործարանը որ ստեղծեց քեզ արևը մայր մտնելու մեջ։ գիշերը քեզ ծամեց ու թքեց անպետք թռչունի պես։ դու ես համաձայնվել անտեսել կարմիրը հողի։ դու ես ստրկացած հիմա մտել արևելք ու քոռ քոռ բոլորից իմաստություն պահանջում։

արի ու տես քո աչքերով օտարը իրականում հայելին է սահման ու դու երկու կողմից էլ դու ես։

անկախ քեզանից, անկախ արևմուտքից, թրջեցիր ոտքերդ հայելու մեջ։ սև հեղուկ է այն ինչը մաքրեց քո ճանապարհը, իսկ դու այլևս լեզու չունես։ լեզուն ա քեզ տանում եթե չհեռացնես մատներդ ոչ ինչ տառերի հաճույքից։

քայլելիս են քեզ հետևում թիկունքիդ կանգնած ծառերը։ որ շրջվես նրանք այլևս չեն շարժվի։ նրանց շարժումը այլ է քան տարածքին գումարած ժամանակ։ դու էլ չկաս, մարմին, որ տխրես սև ոտքերիդ պակասից։ քեզ մինչ օրըս վերացնում են աշխարհից, դու մինչ օրըս շարունակում ես լինել պարզ ու անկրկնելի: գիշեր հայելի։

mitrovica

further from the bridge-

beloved,

the bridge itself divided

by a small square of green

they call the peace park-

even the trees here are waiting

for the sky to stop oppressing them

an image:

there is a pig frying on a scewer

while a man sits next to the heat

with a hose in his hand

pouring water aimlessly

onto the street

there is no water in Pristina

between the hours of 11 and 4 in the afternoon

further from the bridge

leaving the south behind

an image:

it must be an installation,

a work of art rubble of concrete

as if someone stuck their hand

inside the ground

to barricade the south

inside the south

and isolate the north

swastikas everywhere

i am a christian with a Serbian name

i am a christian with a non-Armenian name

i am a familiar kind of other, still

are we safe here?

we walk around the black cement barricade.

if rocks can be planted, these are planted rocks

by hands in resistance to loving

after a broken heart

(exploiting the heart broken)

beloved,

i tossed the blue lighter you gave me

to remember you by

into the Ibar river

while standing in the middle

of a divided bridge

as if there never was a dream

between us

i pray for the heart

to expand instead of contract

here where the weight of waiting

is too strong settled

on the edges of everything

an image:

beside the rubble of one

less wealthy mafia pushing back

against a more wealthy mafia

(wealthy enough to buy

the official status of belonging

to a false liberal world)

Putin sternly stares

out of a an old billboard

beloved,

we miscarried the future

with our greed and dissatisfaction

with our fears of consequence

from true change.

what did we want?

what did we want?

an image:

a group of women sit in black;

their waiting is the most loud

on their faces no longer the expression why

but when

when will the present come

to explain the past

and how can this happen

inside a now

where time has been repressed

even while little girls stare

with the answer clear as water

in their eyes:

what will happen to us

in this city they divide

over the body of women?

beloved,

i am still searching for a country

that can carry all

our healing. 

պրիշտինա 19։40

կարմրակտուր քաղաքի երկինքը բաժանված 

երկու անավարտ մասերի

իրար ստող ու կարոտող 

մի կողմը դաժան ամպած արևմուտք

տունը իշխող ջղայն հայրի նման

մյուս կողմը սև թռչուններին սպասող

կանաչ այգու առաստաղ

իսկ թռչունները բոլորովին թռչուններ չեն

այլ մոխիր երկնքում պտտվող թեթև բմբուլների նման

փոշի դառձած անցած մարմինների նստվածք

սուզված քաղաքի բոլոր կտուրներին

շատ չմնաց մինչ երեկոյան աղոթքի կոչը կհնչի

դիմացի մոխրագույն շենքի ետևից 

և տարբեր ուղղություներից 

կմիանան սուտասան իմամների

ժանգոտ ձայները

իրար չհասնող ու չլսող

իրենց երգ-պարտքը կատարելուց

ամենամեծ աստծուն նվիրված

իսկ աստված բոլորովին աստված չէ

այլ վախից մոլորված մի մարդկություն 

երկու երկինքների միջև սահմանված հողերում 

անհանգիստ անբավարարված 

թափառող ական

աշխարհի հում կարմիր սրտի մեջ

քանի շերտ սուտ ինքս ինձ պատմեցի, 

պտտվեցի շունչս պահած 

ամեն մի բաց պատուհանի շուրջ,

որ հանկարծ մտքովս չանցնի 

ցած նետվել

համոզեցի ինքս ինձ, որ չեմ ուզում խրվել 

աշխարհի հում կարմիր սրտի մեջ 

երբ պատերազմից մասնատված 

դեռ բաբախող մի ձեռք 

ինձ ներս քաշեց ու ստիպեց 

լսել որբ տղաներին

անապատի փոշոտ թոքերի մեջ

որոնում էին ինչ որ մի ծով

հողի մեջ իրենց թաղված ձեռքերով

ու շնչելու փոխարեն, ոռնում էին 

ու տեսնելու փոխարեն, փորում էին

որ վերջապես խորտակեն 

բռնաբարված կանանց լռությունը

ու չտրվեն քարացնող վրեժի ջրերին

ու չկոտրեն դեռ աճող ոսկորները 

առնական գետի քարերին խփվելով

աչքերը փակ հոսքին տրվելով

հնազանդվելով

հնազանդվելով

հնազանդվելով

ես սիրելուց թուլացած ալիքներ էի

աղոթքի բերանից կախված

նրանք՝ մղձավանջի աներես պատերին 

գլուխներն էին խփում 

շշմած ու սոված ու անճար

ծովը տենց էլ չեկավ որ պատասխանի

մեր հարցերին

ու ոչ էլ կար պատասխան

կամ պատմություն

որ մենք մեզ պատմեինք 

ու ազատվեինք

ցամաք քարերի վկայությունից

ոչ էլ երկինքն էր բաց

ոչ էլ կտուր էր հողին վատնած

երազանքների մնացորդներին

երբ վերջապես մոտեցա որբ տղաներին

չորացած աչքերով ու չհավատալով

ոչ մի բանի

որոշեցի կոկորդիս եզրին նստած

սիրտը աքսորել մարմնիցս

նվիրել սիրուց զրկված ուրիշներին

թող բազմապատկեն, վերարտադրեն

կամ կիսեն հազար մասերի

ուտեն կշտանան

հարվածեն, ձեվափոխեն

կոտրեն կամ բուժեն

լսեն թե անտեսեն

կամ որպես բռունցք

օգտագործեն

չարանալու դեմ

---

in your absence 

involuntarily

i enter rooms

where sun light

casts shadows

for selves i hadn't

met yet

in your absence

it becomes possible 

to leave

the body

we made

and split

back into

my own skin

in your absence

silence is my home

where you don't speak

a word

so i can know

where you go

when you go

in your absence

i learn to stop searching

for your face

and focus only

on the spark

you left behind

with which

i return

to how i love

in your absence

i let you go

black bird

who never had wings

and for whom

i couldn't mold

another country

from breath

in your absence

i retreat

patiently

wait

and accept

the dream

you were

already a broken thing

what does evil know inside of a six year old boy

who wears glasses because he already can't see well

the small black animal limping on a broken wing 

trying to get away from the meaninglessness 

of a plastic bottle

crumbling 

over its round head.

i left her behind the bicycles for sale

in front of the supermarket

where she found refuge 

where no one even noticed

the death of their humanity 

shuffled away in shopping carts

except for the italian man who asked 

what is it that i am looking for.

another planet where black birds shed 

their worn out and grieving coats

unhindered by rocks, 

where the mix of fear and hope peak through

what remains of buildings that have seen war 

and cannot believe their eyes 

at how new structures rise 

like the erasure of memory 

staring back in victory 

every day.

i did not come here to save anything. 

i went back to the bicycle stack

and searched for the black bird 

in between motionless wheels.

i was too afraid to reach for her before, 

to break all her wings 

in my hands, to feel

her smallness, her softness, 

her desire to live.

i was looking for her to not find her.

i wouldn't have known what to do with her need

for food, how to undo her distrust 

of hands.

how would i have healed her wound, 

un-break her wing,

return her to the sky 

whole.

i did not come here 

to save anything, 

to be merciful,

to preach kindness against evil, 

to light the way.

i am human and cruel.

սիրո ու պատերազմի մասին

կրկին սպասում եմ դեպի երկինք մեկնող աղոթքին, 

որ լցնեմ կլկլացող երգը թոքերիս մեջ,

որ ապացուցեմ հորինված աստծուն

ես եմ իրական բարեպաշտ երկրպագուն

ու կփակեմ բոլոր աղբյուրները հեկեկանքի

կուլ կտամ անիմաստ տարածքը մեզ բաժանող,

որ ցավից կոկորդս լցվի տաք փամփուշտներով

որ խոսքերի փոխարեն անցյալ պատերազմից

լուռ սահմանն անցնի մահացած թշնամին

թող ինձ աստված թշնամին բացատրի,

թե ինչպես են ժամանակը չափող գործիքները

կորում աշխարհից, թե ինչպես են ցնդում

մանկական երազանքները ժողովրդի

և շուրջ բոլորը ստում են՝

մարտական դաշտից վերադարձած,

կոտրված մարմիններով շարունակում են

ռազմական պար պարել քաղաքի առցանց անկյուններում,

իսկ երազանքի մութ կողմից հոգին է կոտրվում

հոգին է սառցե օվկիանոս

չի հալվում, կոտրվում է

ու դառնում սուր փշուրներով ծամելու հարց,

որ մենք մեզ երբեք չենք տալիս․

երբ համաձայնվեցինք ապրել

փշալարված երկնքի տակ,

որտեղից աստվածներ են արտագաղթում,

երբ ընդունեցինք կրել

զենք արտադրողներին հարստացնող

արյունոտված ռազմական զգեստը,

երբ հանձնեցինք գոյության տարածքը

ոչ մեկիս ներկայում չապրող ձիերի վրա նստած

առնական հերոսներին,

երբ տրվեցինք կիսատ պատմության

ներսում ապրող ատելություն քարոզող

դատարկ ձայներին,

երբ կորցրեցինք

մեր մեջ տեղը,

հավատցինք սահման գծող ջնջող հնարքներին,

հավատացինք մեզ բաժանող օտարությանը

ու բաց թողեցինք պարզ ու սև երկնքից

մեզ ձգտող աստղերը

ինչ մոտիկ էին, երբ սիրում էինք

ինչ հեռու են, երբ այլևս չենք հավատում սիրուն